سوالات چند گزینه ای (خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی)

مقدمه:
پرسش یکی از قابل انعطاف ترین تدابیر آموزش است هنگامی که در آموزش از پرسش ها به شیوه ای ماهرانه استفاده شود، وسیله رسیدن به بسیاری از هدف های آموزش قرار می‎گیرد و نتیجه بخش خواهد بود. پرسشها بهترین راه انگیزش افکار و فعالیتهای شاگردان اند و برای تحریک و برانگیختن فکر، سنجش میزان اطلاعات آموخته شده و وادار کردن شاگردان به فعالیت های بیشتر بکار می روند. گفته شده است که خوب پرسش کردن، خوب درس دادن است. (2) هدف از سنجش و ارزیابی تعیین آثار برنامه آموزشی و تعیین تغییراتی است که براثر آموزش در شاگران به وجود آمده است.(4)
معلمان در فرآیند آموزش، از آزمون ها بهره می گیرند.
تعریف آزمون: آزمون وسیله ای است عینی و استاندارد شده که برای اندازه گیری رفتار یا خصایص آدمی بکار می رود.
دراین تعریف، منظور از عینی آن است که روش اجرا، نمره دادن و تعبیر و تفسیر نتایج آزمون براساس قواعد معین و مشخص صورت می‎گیرد و قضاوت و نظر شخص در آنها بی تاثیراست. (5)
هر یک از پرسش های آزمون، یکی از هدف های یادگیری را در رابطه با محتوای مواد آموزشی اندازه می‎گیرد و آزمونی که ساخته می‎شود نمونه ای از تمامی هدف های آموزشی درس مورد نظر را ارزشیابی می‎کند و آنچه که مهم است تعریف دقیق حیطه مورد ارزشیابی است.
•    هرآزمون کتبی یا شفاهی از سوالات مختلفی تشکیل شده است:
1.    پاسخ صحیح را از بین جواب های داده شده به این سوالها انتخاب کنند که این نوع سوالات را آزمون های انتخاب کردنی گویند.
2.    برای یک سوال معین پاسخ فراهم کنند (سوالات جواب دادنی)
•    انواع سئوالات انتخاب کردنی (گزیده پاسخ یا عینی):
–    آزمون های چند گزینه ای
–    ازمون های جور کردنی
–    آزمون های صحیح غلط
سوالات چند گزینه یا mcQ (multiple choice Questioning) چیست؟ بعنوان انتخاب از یک لیست پاسخ های احتمالی» تعریف شده است (8)
سوالات چند گزینه ای در چه مواردی کاربرد  دارد؟
درصورتیکه سوالات چند گزینه ای خوب تهیه شده باشند. می‎توانند آزمون موثر و کارایی باشند استفاده سوالات تستی چند گزینه ای در موارد زیر مناسب اند:
1.    منظور ارزیابی عملکرد (perfomance) دانشجویان
2.    می‎تواند برای تمرین و مرور مطالب و self- assessment (خود ارزیابی)
3.    در ارزیابی اولیه دانشجو قبل از آموزش مطلب (8)
خصوصیات سئوالات چند گزینه ای:
هر سوال چند گزینه ای از دو قسمت ساخته شده است:
–    تنه یا ساقه (stem) که مسئله را عرضه می‎کند.
–    گزینه ها (obtions)
تنه (stem) سوال به دو شکل نوشته می‎شود:
–    جمله نا تمام
–    جمله استفهامی
البته نوشتن سئوالات استفهامی ساده تر است ولی جمله ای که بصورت ناتمام است درجه دشواری بیشتری دارد.
در این نوع سئوالات هر پرسش با چند پاسخ (گزینه) پیشنهادی همراه است و معمولاً یک گزینه صحیح است مگر اینکه صحیح ترین پاسخ مد نظر باشد که می‎تواند همه گزینه ها به نوعی صحیح باشد و پاسخ سوال گزینه صحیح تر است.
تعداد گزینه ها ممکن است 3، 4، 5 یا 6 گزینه باشد. اما متداولترین نوع پرسشهای چند گزینه ای پرسش های چهارگزینه ای است.
باید توجه داشت که پرسشهای چند گزینه ای همیشه بصورت کلامی نوشته نمی‎شوند بلکه در بعضی موارد (بویژه دردروس ریاضی و علوم) می‎توان از گزینه های تصویری نیز استفاده کرد (5)
مثال: در کدامیک از تصویرهای زیر خط کش به حال تعادل می ایستد:
الف)
ب)
ج)
د)