مقاله درباره تفریغ بودجه

این تحقیق با موضوع تفریغ بودجه می باشد که اهداف و ساختار گزارش های تفریغ بودجه را مورد بررسی قرار خواهد داد. این تحقیق به دانشجویان رشته های حسابداری ، اقتصاد و دیگر رشته های مرتبط با آن پیشنهاد می گردد.

مقدمه
تفریغ از نظر لغت به معناى پرداخته کردن، خالى کردن، فارغ ساختن، واریز کردن حساب و فراغت از آن است و در اصطلاح مالى تفریغ بودجه یعنى فراغت از بودجه و یا نتیجه اجراء بودجه است.

پس از آنکه بودجه در سال مربوطه به مرحله اجراء و عمل درمى آید و سال مورد عمل بودجه مقتضى مى گردد، دولت مى بایستى چگونگى اجراء بودجه و یا به عبارت بهتر چگونگى اجراء برنامه هاى مصوب را به نحوى از انحاء به اطلاع نمایندگان مردم در مجلس شوراى اسلامى برساند. طبق قوانین موجود در کشور، دولت موظف و مکلف است اطلاعات واقعى مربوط به اجراء بودجه مصوب را به ترتیبى که مقرر شده است جمع آورى و ضمن تهیه مجموعه اى به دیوان محاسبات کشور که در وقاع حسابرس مستقل قوه مقننه است تسلیم نماید. دیوان محاسبات پس از بررسى هاى لازم گزارشى مشروح از روند چگونگى اجراء بودجه هر سال را تحت عنوان گزارش تفریغ بودجه به مجلس شوراى اسلامى تقدیم مى دارد.

طبق اصل ۵۵ قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران این گزارش بایستى در مهلت مقرر توسط دیوان محاسبات کشور تهیه و تقدیم مجلس شوراى اسلامى گردد. طبق مفاد اصل فوق الاشاره دیوان محاسبات کلیه حساب هاى وزارتخانه ها، موسسات، شرکت هاى دولتى و سایر دستگاه هائى که به نحوى از انحاء از بودجه کل کشور استفاده مى نمایند رسیدگى و حسابرسى مى نماید که هیچ هزینه اى از اعتبارات مصوب تجاوز ننموده و هر وجهى در محل خود به مصرف رسیده باشد.

دیوان محاسبات کشور مستقیماً زیرنظر مجلس شوراى اسلامى مى باشد. سازمان و اداره آن در تهران و مراکز استان ها به موجب قانون تعیین خواهد شد.

تعریف
از تفریغ بودجه تعریف قانونی نشده است ولی با توجه به آن چه در قوانین و مقررات و فرهنگ لغات آمده است می توان تعاریف زیر را در مورد تفریغ بودجه عنوان نمود:

۱) در فرهنگهای فارسی عمید و معین تفریغ به معنای فارغ ساختن ، پرداخته کردن ، آماده کردن و خالی کردن ظرف آمده و در لغت نامه دهخدا تفریغ حساب واریز کردن حساب و فارغ شدن از آن معنی شده است که در عمل نیز تفریغ بودجه چنین کاربردی دارد.

۲) تفریغ بودجه نتیجه نهایی نظارت بعد از خرج است.
۳) تفریغ بودجه یک نوع حسابرسی کلی عملیات مالی دولت است.
۴) تفریغ بودجه نشانگر درجه تطبیق یا عدم تطابق عملیات انجام شده توسط دولت بر مبنای محاسبات پیش بینی شده است.
۵) تفریغ بودجه نظارت قوه مقننه نسبت به دخل و خرج کشور است.
۶) تفریغ بودجه بررسی سرنوشت هر ریال در آمد کشور در مجرایی که برای خرج آن پیش بینی شده می باشد.

۷) مجلس شواری اسلامی برای تامین نیازهای مردم به عنوان وکیل آنها به دولت ماموریت می دهد قانون بودجه کل کشور را مطابق با مقررات مربوط اجراء کند مامور باید گزارش کارخود را تحت عنوان صورت حساب عملکرد بودجه سالانه کشور که همان عملکرد مالی دولت است به دیوان محاسبات کشور و هیات وزیران ارسال و دیوان محاسبات نیز به عنوان عامل کنترل کننده مجلس شورای اسلامی گزارش تفریغ بودجه را به مجلس تقدیم کند.

۸) تفریغ بودجه آئینه تمام نمای تحقق بودجه است.
۹)در نهایت می توان تفریغ بودجه را به صورت ” عملیاتی ” اینگونه تعریف کرد :

تفریغ بودجه به فرآیند تسویه بودجه از طریق تطبیق اطلاعات صورتحساب عملکرد تهیه شده توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی با اطلاعات تهیه شده توسط دیوان محاسبات کشور و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از آن اطلاق می گردد .

بنابراین تعریف ، گزارش تفریغ بودجه به صورت عملیاتی عبارت است از:
گزارش یافته های ناشی از فرآیند تسویه بودجه و نظرات دیوان محاسبات کشور در خصوص اجرای بودجه .

 اهداف تهیه تفریغ بودجه
۱-کنترل دقیق اعتبارات اعطائی به دستگاههای اجرائی نسبت به هزینه های انجام شده (از نظر کمی)
۲-دولت ها موفق شوند برای سال بودجه مورد عمل از مجلس شورای اسلامی مفاصا حساب بگیرند.
۳-استفاده در برنامه ریزیهای آینده
۴- شناخت کامل نسبت به دستگاه بودجه ای و مدیریت دستگاهها و در صورت لزوم جابجائی عمده و اساسی در اعتبارات امور، فصل و برنامه
۵- شناخت کارآئی دستگاهها در رابطه با عملیات اجرائی و مقایسه آن با اعتبارت مصرف شده.
۶- انطباق و مقایسه هزینه ها و در آمدها با سیاست ها و اهداف پیش بینی شده در مملکت.
۷-شناخت کامل مدیریت ها در دستگاههای اجرائی ، کمبودها و یافتن لزوم جابجائی و چگونگی ارائه خدمات توسط دستگاهها و شناسائی نقاط ضعف و قدرت مجریان امور.
۸-شناختن تداخل وظایف دستگاههائی که کارهای مشابهی را انجام می دهند و انعکاس آن به مراجع ذیربط جهت تصمیم گیری.
۹-تحویل کار به افراد متخصص و کاردان
۱۰-  مجلس شورای اسلامی با ملاحظه گزارش تفریغ بودجه توسط دیوان محاسبات باید مطمئن شود که وجوهی را که طبق قانون بودجه در اختیار دستگاههای دولتی قرار می دهد بنحو مطلوب مصرف شده است.

فهرست مطالب
مقدمه
تعریف
اهداف تهیه تفریغ بودجه
ساختار گزارش تفریغ بودجه
مبانی قانونی تفریغ بودجه
تطور تفریغ بودجه
گزارش تفریغ بودجه استانی
گزارشهای خاص