مقاله زندگینامه ابوالفضل عبدالرزاق کاشانی ملقب به کمال الدین

نام ونسب کاشانی:
اهل کاشان است، نامش عبدالرزاق، کنیه اش ابوالفضل و ملقب به کمال الدین می باشد، پدرش نیزبا لقب جمال الدین و کنیه ابوالغنائم مشهور است.

تاریخ زندگی جناب عبدالرزاق بخاطر همزمانی و شباهتهای اسمی با سه عالم برجسته دیگر- دونفر هم نام ودیگری همشهری – دچار ابهامات و تناقضات زیادی گردیده است تا جائیکه از کنیه او گرفته تا محل زندگانی، نام پدر و آثار او را تحت الشعاع خود قرار می دهد. این سه که به ترتیب عبارتند از:

۱- کمال الدین عبدالرزاق مشهور به (ابن فوطی) (م۷۲۳ هـ ق) تراجم نگار هم عصر کاشانی و صاحب <مجمع الآداب فی معجم الالقاب> و تلخیصی ازآن بوده، پدرش احمد و شانزده سال پیشتر از کاشانی دار فانی را وداع گفته است.

۲- کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی (ت ۸۱۶هـ ق م ۸۸۷ هـ ق) مولف «مطلع سعدین و مجمع بحرین»، پدرش اسحاق،ملقب به جلال الدین می باشد.( همچنانکه می بینیم نزدیک به یک قرن بعد از کاشانی می زیسته است).

۳- عزالدین محمود کاشانی (م۷۳۵هـ ق) صاحب دو اثر مشهور «مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه»- که در اصل ترجمه وتلخیص از عوارف المعارف سهروردی است – و شرح عالمانه وادیبانه تائیه ابن فارض مشهور به «کشف الوجوه الغر لمعانی نظم الدّر» می باشد.

این همعصر وهمشهری ملا عبدالرزاق – همچون او – در عرفان عملی و نظری تبحر داشته و دو اثر ماندگارش نشان از تضلع او در این دو حوزه دارند.گروهی چون علامه امین عاملی[۱] و حاجی خلیفه[۲]،علامه مدرس تبریزی[۳]، مرحوم آقا بزرگ تهرانی[۴] – به اشتباه- ابوالغنائم را کنیه ملا عبدالرزاق بر شمرده اند در حالیکه می دانیم- براساس آنچه تلمیذ نامدارش قیصری در مقدمه شرح مخصوص خود ضبط کرده ابوالغنائم کنیه پدرش می باشد.

علامه طهرانی نام پدر او احمد[۵] و مدرس تبریزی اسحاق[۶] می دانند و این در حالیست که این دو بترتیب – نام پدر ابن فوطی[۷] و عبدالرزاق سمرقندی[۸] می باشند.

در مورد زادگاه ایشان نیز با اینکه همه جا، نام «قاسی»[۹]«قاسانی»[۱۰]و«کاشی»[۱۱] «کاشانی»[۱۲] «قاشانی»[۱۳]آمده است.اما حاجی خلیفه در کشف الظنون[۱۴] هنگام معرفی «تاویلات القرآن الکریم» لفظ «سمرقندی» را بعد از «الکاشی» بکار می برد، تا جائیکه جناب آقای بیدار فر در مقدمه وزین خود برشرح منازل السائرین – با توسل به کاربرد «القاسانی»توسط قیصری و قول یاقوت حموی در معجم البلدان_ تمایل خود را به سمرقندی بودن ملا عبدالرزاق ابزار می دارد.[۱۵]و این در حالیست که ابوالفداء در تقویم البلدان قاشان را به صورت قاسان را نیز مجاز دانسته[۱۶] و بغدادی نیز در مراصد الاصلاع، قاسان و قاشان  –هر دو – را شهری در نزدیکی اصفهان معرفی می کند[۱۷] پس باید گفت که حاجی خلیفه بین صاحب مطلع سعدین و ملا عبدالرزاق دچار خلط شده است. از طرفی می دانیم کاشی مخفف کاشانی و قاشی نیز تلفظ دیگری از قاشانی در زبان عامه است[۱۸]پس نام کاملش – همچنانکه قیصری(ره) در مقدمه شرح فصوص الحکم آورده – عبارتست از: <کمال الدین ابوالفضل عبدالرزاق بن جمال الدین ابی الغنائم الکاشانی[۱۹]>

فهرست مطالب
نام ونسب کاشانی ۵
آغاز ، حیات وانجام کاشانی ۷
کاشانی و آموخته ها ۹
مشایخ و همعصران او ۹
طریقه آشنایی کاشانی با مکتب ابن عربی ۱۲
جایگاه کاشانی در تصرف ۱۳
کاشانی از منظردیگران ۱۵
عقیده و مذهب کاشانی ۱۵
مقدمات بحث ۱۶
تشیع کاشانی از منظر کاشانی ۱۷
حضرت امیر(ع) واهل بیت در تاویلات ۱۷
حضرت امیر ۱۹
رفع شبهات ۲۴
نقد حدیث اول ۲۵
نقد حدیث دوم ۲۷
حضرت مهدی (عج) ۲۸
آراء و عقاید کاشانی ۳۲
بحث جبر و اختیار ۳۳
رجعت ۳۴
شفاعت ۳۵
عصمت ۳۶
عینیت صفات بالذات ۳۶
آثار کاشانی ۳۸
الف: کتب ۳۸
رسائل فارسی ۴۰
رسائل عربی ۴۱
دیوان کاشانی ۴۲
دلایل انتساب تاویلات به کاشانی ۴۲
مقدمه ای در تفسیر وتاویل ۴۷
در لغت تفسیر ۴۸
تفسیر در اصطلاح ۴۹
تاویل در لغت ۵۱
تاویل در اصطلاح ۵۳
تاریخچه ای گذرا بر تاویل و گروههای تاویل ۵۴
تاویل عرفانی و وجوه تمایز آن ازدیگر تاویلات ۵۵
انواع تاویل عرفانی (تفسیر عرفانی) ۵۶
تاویل نامه های ۵۸
اصطلاحات موجود در مورد نگاشته های عرفا پیرامون قرآن ۵۹
ب :اصطلاحات مخصوص به حوزه تاویل عرفانی ۶۰
تاویل عرفانی ۶۰
مبانی تاویل عرفانی ۶۱
الف : مبانی تاویل درقرآن ۶۱
مبانی تاویل از منظرحدیث ۶۲
مبانی اختصاصی تاویل عرفانی ۶۳
۱- مبانی جامعه شناسی تاویل ۶۳
مبنای زبان شناختی تاویل ۶۴
مبانی نظری تاویل عرفانی ۶۵
مبانی عملی تاویل عرفانی ۶۶
مبانی تاویل عرفانی از دیدگاه ملا عبدالرزاق ۶۸
ملاکهای تاویل عرفانی از دیدگاه کاشانی ۷۱
معرفی اجمالی کتاب <تاویلات القرآن الکریم> 72